Chênh lệch giữa kế toán và thuế
Doanh thu và chi phí của kế toán được xác định dựa trên các qui định của chế độ kế toán và các chuẩm mực kế toán hiện hành.
Doanh thu và chi phí của thuế được xác định dựa trên các qui định của luật thuế thu nhập doanh nghiệp.
Do được tính từ những cách khác nhau như trên nên doanh thu và chi phí của kế toán và thuế có sự khác nhau hay có sự chênh lệch. Do đó lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế có sự chênh lệch.
Nếu doanh thu kế toán > doanh thu tính thuế, và/hoặc chi phí kế toán < chi phí tính thuế làm cho thu nhập kế toán lớn hơn thu nhập chịu thuế dẫn đến thuế tính theo thu nhập kế toán lớn hơn thuế tính theo thu nhập chịu thuế. Phần chênh lệnh này sẽ được hạch toán vào tài sản dài hạn khác (tài sản thuế thu nhập hoãn lại - TK 243). Ngược lại thì nó là nghĩa vụ của doanh nghiệp phải trả và được hạch toán vào nợ phải trả dài hạn khác (thuế thu nhập hoãn lại phải trả - TK 347).
VD: Đầu năm công ty A đưa vào sử dụng tài sản có nguyên giá 100 tỷ đồng. Công ty xác định sẽ tính thời gian khấu hao là 10 năm, theo quy định của thuế thì thời gian khấu hao phải là 8 năm. Lúc này, chi phí khấu hao theo chính sách kế toán sẽ là 100/10 = 10 tỷ đồng, nhưng với quy định thuế thì chi phí khấu hao sẽ là 100/8 = 12,5 tỷ đồng, hay nói cách khác thu nhập chịu thuế tính theo chính sách kế toán đã "tạm thời" cao hơn theo quy định thuế là 12,5 - 10 = 2.5 tỷ đồng, với thuế suất 20% thì doanh nghiệp này đã nộp thuế "dư ra" là 2.5*20% = 0.5 tỷ đồng. Khoản 0.5 tỷ chênh lệch đó chính là thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại. Nó là tài sản của doanh nghiệp được hạch toán vào tài sản dài hạn khác, ngược lại thì được hạch toán vào nợ dài hạn khác.
Trở lại với Pnj trích lập dự phòng vào DAB 395 tỷ xuyên suất từ quý 2/2015 đến quý 1/2016 , mới hoàn thành trích lập 395 tỷ. Số tiền hồi tố 79 tỷ đồng này chính là 20% của 395 tỷ đồng chi phí mà PNJ trích lập.
Tại báo cáo sau kiểm toán hợp nhất năm 2015 của PNJ, số thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành của PNJ là 46.6 tỷ đồng. Tuy nhiên, ở báo cáo kiểm toán hợp nhất năm 2016, kiểm toán đánh giá rằng PNJ có khả năng hoàn nhập được khoản trích lập này, nên chỉ xét đây là khoản chi phí tạm thời( không được khấu trừ thuế ), do đó điều chỉnh thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2015 ở báo cáo năm 2016 lên 113.5 tỷ đồng, tương ứng tăng 67 tỷ đồng.Thêm vào đó là phần thuế không được khấu trừ trong khoản trích lập quý 1/2016, tương ứng tổng chi phí không được khấu trừ thuế trong 2 năm là 79 tỷ đồng.
Doanh thu và chi phí của kế toán được xác định dựa trên các qui định của chế độ kế toán và các chuẩm mực kế toán hiện hành.
Doanh thu và chi phí của thuế được xác định dựa trên các qui định của luật thuế thu nhập doanh nghiệp.
Do được tính từ những cách khác nhau như trên nên doanh thu và chi phí của kế toán và thuế có sự khác nhau hay có sự chênh lệch. Do đó lợi nhuận kế toán và thu nhập chịu thuế có sự chênh lệch.
Nếu doanh thu kế toán > doanh thu tính thuế, và/hoặc chi phí kế toán < chi phí tính thuế làm cho thu nhập kế toán lớn hơn thu nhập chịu thuế dẫn đến thuế tính theo thu nhập kế toán lớn hơn thuế tính theo thu nhập chịu thuế. Phần chênh lệnh này sẽ được hạch toán vào tài sản dài hạn khác (tài sản thuế thu nhập hoãn lại - TK 243). Ngược lại thì nó là nghĩa vụ của doanh nghiệp phải trả và được hạch toán vào nợ phải trả dài hạn khác (thuế thu nhập hoãn lại phải trả - TK 347).
VD: Đầu năm công ty A đưa vào sử dụng tài sản có nguyên giá 100 tỷ đồng. Công ty xác định sẽ tính thời gian khấu hao là 10 năm, theo quy định của thuế thì thời gian khấu hao phải là 8 năm. Lúc này, chi phí khấu hao theo chính sách kế toán sẽ là 100/10 = 10 tỷ đồng, nhưng với quy định thuế thì chi phí khấu hao sẽ là 100/8 = 12,5 tỷ đồng, hay nói cách khác thu nhập chịu thuế tính theo chính sách kế toán đã "tạm thời" cao hơn theo quy định thuế là 12,5 - 10 = 2.5 tỷ đồng, với thuế suất 20% thì doanh nghiệp này đã nộp thuế "dư ra" là 2.5*20% = 0.5 tỷ đồng. Khoản 0.5 tỷ chênh lệch đó chính là thuế thu nhập doanh nghiệp hoãn lại. Nó là tài sản của doanh nghiệp được hạch toán vào tài sản dài hạn khác, ngược lại thì được hạch toán vào nợ dài hạn khác.
Trở lại với Pnj trích lập dự phòng vào DAB 395 tỷ xuyên suất từ quý 2/2015 đến quý 1/2016 , mới hoàn thành trích lập 395 tỷ. Số tiền hồi tố 79 tỷ đồng này chính là 20% của 395 tỷ đồng chi phí mà PNJ trích lập.
Tại báo cáo sau kiểm toán hợp nhất năm 2015 của PNJ, số thuế thu nhập doanh nghiệp hiện hành của PNJ là 46.6 tỷ đồng. Tuy nhiên, ở báo cáo kiểm toán hợp nhất năm 2016, kiểm toán đánh giá rằng PNJ có khả năng hoàn nhập được khoản trích lập này, nên chỉ xét đây là khoản chi phí tạm thời( không được khấu trừ thuế ), do đó điều chỉnh thuế thu nhập doanh nghiệp năm 2015 ở báo cáo năm 2016 lên 113.5 tỷ đồng, tương ứng tăng 67 tỷ đồng.Thêm vào đó là phần thuế không được khấu trừ trong khoản trích lập quý 1/2016, tương ứng tổng chi phí không được khấu trừ thuế trong 2 năm là 79 tỷ đồng.
Báo cáo sau kiểm toán 2016
Báo cáo sau kiểm toán 2015
Đến thời điểm này, sau báo cáo kiểm toán bán niên năm 2018, kiểm toán đánh giá rằng khoản chi phí này không phải là chi phí tạm thời nữa, nên PNJ được hồi tố điều chỉnh lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, giúp vốn chủ sở hữu, tổng nguồn vốn cũng như tổng tài sản tương ứng tăng 79 tỷ đồng. Khoản khấu trừ thuế này giúp PNJ được điều chỉnh giảm tương ứng số tiền nộp thuế trong các kì tiếp, giúp dòng tiền của doanh nghiệp khỏe hơn. Tuy nhiên, trong thời gian tới, nếu PNJ được hoàn nhập khoản dự phòng trên kia, thì doanh nghiệp sẽ lại phải nộp khoản thuế 79 tỷ đồng này.